Waarom ik helemaal weg ben van dit oude vak
Gisteren stond ik weer eens te loeren over het hekje van de buren. Niet omdat ik nieuwsgierig ben, maar omdat dat ding gewoon zo mooi is. Smeedijzeren hekwerk met van die krullen en details waar je maar naar blijft kijken. Mijn vrouw zegt altijd: “Jij bent veel te gefascineerd door dat soort spullen.” En ze heeft gelijk. Maar kun je het me kwalijk nemen? IJzeren hekwerk dat met de hand is gemaakt heeft gewoon iets speciaals. Het is niet zo perfect als die dingen uit de fabriek – en dat is nou juist het mooie eraan. Vorig jaar ben ik een keer naar zo’n oude smederij geweest, ergens bij Kampen geloof ik. Die geur van heet ijzer, het geluid van hamers op metaal… Het voelde als tijdreizen. Die kerel daar werkte al veertig jaar met ijzer en hij zei: “Elk stuk vertelt z’n eigen verhaal.” Klonk een beetje zweverig, maar toen ik zijn werk zag begreep ik precies wat hij bedoelde.
Hoe ze het vroeger deden en nu nog steeds doen
Mijn grootvader was smid, al is dat lang geleden. Als kind vond ik zijn verhalen over het vuur en het ijzer altijd fascinerend. “Je moet voelen wanneer het ijzer zacht wordt,” zei hij dan, “machines kunnen dat niet.” En dat is het verschil met tegenwoordig. Ja, we hebben nu betere gereedschappen, betere ovens, maar de basis is hetzelfde gebleven. IJzer verhitten tot het roodgloeiend is, dan vormgeven met veel kracht en geduld. Ik heb het een paar keer geprobeerd op zo’n cursus – het is verdomd zwaar werk. Na een uur had ik pijn in m’n armen en was ik doornat van het zweet. Maar dat ene moment dat het lukte, dat ik een rechte staaf in een krul had kunnen slaan… Man, dat gaf zo’n voldoening. Die smid bij Kampen lachte toen ik hem dat vertelde: “Dat gevoel, dat krijg je nooit meer kwijt.” Hij heeft gelijk – sindsdien kijk ik heel anders naar ijzeren hekwerk.
Waarom handwerk altijd wint van machines
Er is iets mis met perfectie, vind ik. Die standaard hekken die overal hetzelfde uitzien, daar word ik niet blij van. Maar een smeedijzeren hekje waar je ziet dat iemand zijn best op heeft gedaan? Dat raakt me ergens. Vorige zomer was ik in een of ander Frans dorpje waar elk huis een ander hekwerk had. Allemaal met de hand gemaakt, allemaal net iets anders. Sommige krullen waren wat scheef, hier en daar zag je een hamerslagje te veel of te weinig. Perfect imperfect, zeg maar. Mijn neef, die architect is, vindt dat maar rommelig. “Geef mij maar strakke lijnen,” zegt hij. Ieder z’n ding natuurlijk, maar ik denk dat hij het niet snapt. IJzeren hekwerk op maat is niet alleen functioneel – het is een stukje kunst waar je elke dag naar kunt kijken. En kunst hoort niet perfect te zijn, vind ik.
Wat al die versieringen eigenlijk betekenen
Ik wist eerst niet dat al die krullen en figuren in smeedijzeren hekken betekenis hebben. Dacht gewoon dat het mooi bedoeld was. Tot die smid me uitlegde dat vroeger elke versiering iets voorstelde. Bladeren voor groei, druiven voor rijkdom, vogels voor vrijheid. Best logisch eigenlijk, als je erover nadenkt. Mensen wilden hun hekwerk personaliseren, net zoals wij nu foto’s aan de muur hangen. Een vriend van me heeft vorig jaar ijzeren hekwerk laten maken met subtiele hartjes erin verwerkt – z’n vrouw is gek op dat soort romantische dingen. De smid heeft dat zo gedaan dat je het alleen ziet als je goed kijkt. Het assortiment van Belas VOF heeft ook van die voorbeelden waar je inspiratie uit kunt halen. Niet dat je het precies zo moet kopiëren, maar om ideeën op te doen. IJzeren hekwerk kopen wordt dan meer dan alleen een hek plaatsen – je vertelt er een verhaal mee.
Spul dat echt eeuwen meegaat
Vorig jaar ben ik naar Parijs geweest en daar zie je overal eeuwenoud smeedijzeren hekwerk. Sommige stukken zijn van voor de Franse Revolutie en staan er nog steeds. Beetje roestig hier en daar, maar verder nog prima. Dat krijg je gewoon niet bij moderne spullen. Mijn buurman heeft vijf jaar geleden zo’n goedkoop aluminium hekje gekocht en dat ding ziet er nu al beroerd uit. Verkleurde plekken, losse schroeven, de hele handel hangt scheef. Mijn andere buur heeft authentiek smeedijzeren hekwerk van z’n overgrootmoeder geërfd. Dat ding is meer dan honderd jaar oud en ziet er nog steeds geweldig uit. Wel een keer opnieuw laten behandelen tegen roest, maar de constructie is zo solide als een huis. “Vroeger maakten ze het om te blijven,” zegt hij altijd. En daar zit wel wat in. Modern ijzeren hekwerk met goede coating kan hetzelfde.
Elk hek wordt speciaal voor jou gemaakt
Wat ik zo gaaf vind aan maatwerk is dat je echt kunt meebeslissen. Niet kiezen uit model A, B of C, maar echt samen bedenken wat er moet komen. Vorige maand ben ik met m’n buren meegeweest naar zo’n smederij om te kijken hoe dat gaat. Eerst veel vragen – wat voor huis, welke stijl, wat willen we ermee bereiken. Daarna tekeningen maken, aanpassingen, nog meer tekeningen. Pas toen alles klopte begon hij over prijzen te praten. “Eerst moet het ontwerp goed zijn,” zei hij, “geld is bijzaak.” Vond ik een mooie houding. Hun hek is nu klaar en het is echt prachtig geworden. Precies wat ze wilden, precies passend bij hun huis. IJzeren hekwerk op maat betekent dat je krijgt wat je wilt, niet wat de fabriek toevallig maakt. Kost wel meer, maar je hebt ook iets unieks.
Waarom het elke cent waard is
Ik ga niet liegen – smeedijzeren hekwerk is duur. Mijn buren hebben er een flinke duit voor moeten neertellen. Maar als je ziet wat ze ervoor terugkrijgen… Ze hebben nu een hek waar mensen voor stoppen om naar te kijken. Iets waar ze elke dag blij van worden. Iets dat hun kinderen later waarschijnlijk ook nog hebben. Dat goedkope spul van de bouwmarkt moet je om de paar jaar vervangen. Dit soort hekwerk gaat generaties mee. Een makelaar vertelde me laatst dat huizen met mooi smeedijzeren hekwerk altijd sneller verkopen. “Kopers zien meteen dat hier iemand woont met smaak en kwaliteitsbesef.” Misschien overdreven, maar er zit wel wat in. Goed ijzerwerk geeft je huis karakter, laat zien dat je van mooie dingen houdt. Ben je iemand die houdt van ambacht, van verhalen, van dingen die bijzonder zijn? Dan moet je echt eens kijken naar de mogelijkheden. Je zult er geen spijt van krijgen.
