Waarom de juiste leeftijd zo belangrijk is
Het juiste boek op het juiste moment kan een kind voor altijd aan het lezen krijgen. Maar een verkeerd gekozen verhaal? Dat werkt averechts. Ik leerde dat de harde manier toen ik mijn vierjarige zoon een boek gaf dat eigenlijk voor zevenjarigen was. Hij snapte er niks van, raakte gefrustreerd, en wilde wekenlang geen boek meer aanraken. Kinderboeken kiezen gaat om meer dan alleen leuke plaatjes. Je moet kijken naar woordenschat, zinsbouw, verhaallijn en emotionele rijpheid. Een tweejarige heeft andere behoeften dan een zesjarige. Hun hersenen ontwikkelen zich razendsnel, elke maand brengt nieuwe mogelijkheden. Lezen moet uitdagend zijn, maar niet overweldigend. Te makkelijk is saai, te moeilijk is ontmoedigend. Het gaat om die perfecte balans vinden. Gelukkig zijn er handige richtlijnen die helpen bij het maken van de juiste keuze.
Baby’s en peuters hebben beeldrijke boekjes nodig
Voor de allerkleinsten draait alles om kleuren, vormen en bekende voorwerpen. Mijn dochtertje van tien maanden is nu helemaal gek op haar badboekje. Ze bijt erop, gooit het rond, maar kijkt ook echt naar de plaatjes. Dat is precies wat je wilt! Kinderboeken voor baby’s moeten stevig zijn. Karton of plastic, geen dunne blaadjes die meteen scheuren. Grote, duidelijke illustraties werken het best. Een appel, een auto, een hond. Simpele dingen uit hun wereld. Tekst is nog niet zo belangrijk, een paar woorden per pagina is genoeg. Kijk naar boeken met verschillende texturen. Pluizige konijntjes, gladde visjes. Baby’s ontdekken de wereld met hun handjes. Rijmpjes en herhalende geluiden zijn ook geweldig. “Hop hop hop, paardje in galop.” Ze vinden dat ritme heerlijk. Begin vroeg met voorlezen, ook al lijkt het alsof ze niet opletten.
Kleuters willen verhalen met een begin en eind
Rond hun tweede verjaardag kunnen kinderen eenvoudige verhaaltjes volgen. Niet te lang, niet te ingewikkeld, maar wel met een duidelijke structuur. Kikker gaat naar bed, Nijntje in de sneeuw, Dikkie Dik op bezoek. Dat soort klassiekers werken nog steeds perfect. De hoofdpersoon beleeft iets, er gebeurt iets spannends, en aan het eind is alles weer goed. Die voorspelbaarheid geeft kleuters veiligheid. Mijn neefje van drie kent ondertussen alle Nijntje boekjes uit zijn hoofd. Dat geeft niet! Herhaling helpt bij taalontwikkeling. Kies verhalen over herkenbare situaties. Naar de dokter, op vakantie, een nieuwe baby in huis. Dat helpt kinderen hun eigen ervaringen verwerken. Kijk naar de lengte van zinnen. Korte, eenvoudige zinnen zijn perfect voor deze leeftijd. Lange beschrijvingen raken ze kwijt.
Vier tot zesjarigen kunnen complexere emoties aan
Nu wordt het pas echt interessant! Kinderen van deze leeftijd begrijpen al veel meer van de wereld. Ze kunnen meevoelen met personages, begrijpen waarom iemand verdrietig of blij is. Perfect voor iets spannendere verhalen. Gruffalo, Kikker is verliefd, Floris en het drakenei. Verhalen waar iets mis gaat, maar uiteindelijk goed afloopt. Kinderen van deze leeftijd willen graag worden uitgedaagd. Ze stellen vragen, willen details weten, bedenken zelf alternatieven voor het verhaal. Lezen wordt interactiever. Ze wijzen naar dingen, vertellen wat ze zien, voorspellen wat er gaat gebeuren. Humor werkt ook goed in deze fase. Gekke situaties, rare geluiden, grappige illustraties. Ze hebben al een eigen smaak ontwikkeld. Sommigen houden van dieren, anderen van voertuigen of prinsessen. Ga mee met hun interesses.
Beginnende lezers hebben andere boeken nodig
De overstap van voorlezen naar zelf lezen is een grote stap. Ineens moeten ze letters herkennen, woorden vormen, zinnen begrijpen. Dat vraagt andere kinderboeken dan voorleesboeken. Veel illustraties blijven belangrijk, maar de tekst wordt prominenter. Zoek naar boeken met grote, duidelijke letters en korte zinnen. “Aap zit in de boom. Hij eet een banaan.” Simpele woorden die ze kunnen klinken. Mijn zoon van zes leest nu zelf verhalen van Frog en Toad. Engelstalig, maar met heel eenvoudige woorden. Hij is zo trots als hij een heel hoofdstukje heeft uitgelezen! Begin met heel dunne boekjes. Vijf pagina’s is al een prestatie voor een beginnende lezer. Bouw langzaam op naar dikkere verhalen. Laat ze kiezen uit verschillende series zodat ze personages leren kennen.
Vlotte lezers kunnen echte boeken aan
Rond hun zevende of achtste kunnen sommige kinderen al behoorlijk lezen. Dan zijn prentenboeken vaak te kinderachtig geworden. Tijd voor echte verhalen! Dolfje Weerwolfje, Jip en Janneke, De Griezelbus. Series met meerdere delen werken goed omdat kinderen bekend raken met de personages. Mijn nicht van acht is helemaal verkocht aan fantasyverhalen. Draken, tovenaars, avonturen. Ze leest nu boeken waar ik vroeger zelf van genoot. Dat is zo mooi om te zien! Let wel op dat de onderwerpen nog geschikt zijn. Geen te enge horror of ingewikkelde relatieproblemen. Kinderen van deze leeftijd kunnen al behoorlijk wat tekst aan, maar hun emotionele ontwikkeling loopt daar soms achter op. Ga regelmatig naar de bibliotheek of kinderwinkel om nieuwe titels te ontdekken. Vraag advice aan de boekenverkopers, die kennen de nieuwste hits.
Probeer uit wat bij jouw kind past
Elke kind is anders. Sommigen lezen al op hun vijfde vloeiend, anderen hebben tot hun achtste voorleesboeken nodig. Dat is allemaal normaal! Volg het tempo van je eigen kind, niet dat van de buurjongen. Mijn dochter las al vroeg, maar mijn zoon had meer tijd nodig. Nu lezen ze allebei graag, elk op hun eigen niveau. Wees niet bang om boeken uit te proberen die iets te makkelijk of moeilijk lijken. Kinderen geven zelf wel aan wat ze aanspreken. Te moeilijk? Dan leggen ze het weg. Te makkelijk? Dan zijn ze snel klaar en willen wat nieuws. Bij Sazo Kids & Co kun je vaak eerst door boeken bladeren voordat je ze koopt. Handig om te zien of de moeilijkheidsgraad past. Bibliothecaris kunnen ook goed adviseren. Ze zien dagelijks welke boeken populair zijn bij verschillende leeftijden. Het belangrijkste is dat kinderboeken kopen een leuke ervaring blijft, voor jou én je kind.